Kalp damar hastalığı, halen dünyada ve ülkemizde ölümün ve sakatlıkların hâlen önde gelen sebebidir. Kalp damar hastalığı, genelde koroner arter denilen, kalbi besleyen damarların tıkanması sebebiyle olmaktadır. Bu tıkanmaların en sık görülen sebebi ise ateroskleroz olarak adlandırılan damar duvarında yağlı plakların birikip zaman içerisinde damar boşluğuna doğru ilerleyip damar içinde kan akışını engellemesidir. Yağlı plaklar bazen kireçlenerek daha katı ve sert plaklar oluşturmaktadır. Bu kireçlenmiş plaklar ise bazen tıkanıklığı açmakta kullanılan balon/stent gibi malzemelerin geçişini engellemekte ve imkânsız kılmaktadır. Sonuçta balon/stent damar tıkanıklığı içerisinden geçemediği için tıkanıklık açılamamaktadır. Ek olarak, uygun olmayan malzemelerin kullanılması ile damarda yırtılma ve delinme gibi sorunlar gelişerek hastanın hayatını tehlikeye atan durumlar ortaya çıkmaktadır.

Bu sert plakların açılmasında birtakım yeni teknolojiler kullanıma girmiştir. Bunlardan ikisi rotablatör ve litotripsidir. Her ikisi de farklı mekanizmalarla etki etmektedir. Bazen tek tek bazen de ikisini de kullanarak kireçlenmiş darlıklar açılmakta, arkasından da balon/stent takılmaktadır. Bu teknolojilerin bir diğer faydası ise sert plaklara uygulanan stentin ileride tıkanma ihtimalini azaltmasıdır. Elbette yeni teknolojik ürünler kullanıma girmeden önce çalışmalarda güvenlik ve etkinliği gösterilip sonra ticari kullanıma sunulmaktadır.

Şimdi bu teknolojik cihazlarla ilgili kısa bilgiler verelim.

Rotablotör Nedir?

Ucunda kesici bıçak bulunan ve çok hızlı bir şekilde dönerek tıkanıklığı aşındıran küçük bir matkaptır. Bu keskin bıçak özel olarak elmas tozu ile kaplanmıştır. Bu elmas başlık kendi ekseninde çok hızlı şekilde (dakikada 140000-160000 tur) dönerek damar içindeki kireçlenmiş kısımları

tıraşlamaktadır. Damar genişliğine göre bu elmas kaplı cihazın büyüklüğü değişmektedir.

Resim1: Yukarıdaki resimlerde rotablatör cihazı gösterilmiştir. Renkli resimde, cihaz ok yönünde kendi ekseninde dönmektedir. Siyah-beyaz resimde ise cihazın elmas kaplı bıçağı gösterilmiştir.

Rotablatör ile İşlem Nerede ve Nasıl Yapılmaktadır?

İşlem anjiyografi laboratuvarında yapılmaktadır.

Kasık veya kol damarınızdan işlem yapılabilir. Bu damarlara yerleştirilen kılıflar içerisinden kalp damarlarınıza plastik borular (kateter) yerleştirilir. Bu plastik borular yardımı ile ilgili darlığa rotablatör cihazı ilerletilir. Tıraşlama işlemi sırasında ve sonrasında normal anjiyografi uygulanarak darlığın durumu ve değişiklikler incelenir.

İşlem süresi en azından 1 saat kadar sürmekle beraber damar yapınıza ve kireçlenme oranına bağlı olarak değişmektedir.

İşlem ağrılı değildir. Sadece kasık veya koldan kılıf yerleştirilirken iğne kullanılacağı için burada uyuşturma işlemi (lokal anestezi) uygulanır. Ancak bazı durumlarda göğüs ağrısı gelişebilir, bunu işlem sırasında doktorunuza mutlaka iletmelisiniz.

İşlem süresince uyanık kalabilirsiniz. Bunun yanında, sizin isteğinize veya doktorunuzun isteğine bağlı olarak rahatlama amaçlı sakinleştirici ilaç uygulanabilir.

Resim2: Yukarıda ise cihazın elmas kaplı bıçağının bağlandığı, işlem sırasında enerji sağlayan ve kumanda edilen diğer malzemeler gösterilmiştir.

Litortipsi Nedir?

Normalde tıkalı damarları açmakta kullanılan balon sistemine benzemektedir. Ancak bu balon biraz daha özelliklidir. Ucunda ses dalgaları oluşturan ve yayan bir sistem bulunmaktadır. Ses dalgaları kireçlenmiş plak üzerinde şok etkisi ile basınç oluşturmaktadır. Ses dalgaları ile oluşan basınç sayesinde kireçlenmiş plaklarda çok küçük kırılmalar oluşur. Bu küçük kırılmalar daha sonradan takılacak stentin kolaylıkla genişlemesini ve iyi açılmasını sağlar.

Ses dalgaları ile oluşan basıncın sert kireçlenmiş plak dışındaki dokularda zararlı etki etmemektedir.

Resim3: Yukarıdaki resimde, solda kireçlenmiş sert plaklar, sağda ise ses dalgasına bağlı şok etkisi sonrasında kırılmış kireç plakları izlenmektedir. Oklar kırılmaları göstermektedir.

Litotripsi İşlemi Nerede ve Nasıl Yapılmaktadır?

İşlem anjiyografi laboratuvarında yapılmaktadır.

Kasık veya koldan yerleştirilen kateter ile kalp damarına girişi sağlanır. Cihaz çeşitli teller yardımı ile ilgili kireçlenmiş sert plaklara kadar ilerletilir. Saniyede 1 atış olacak şekilde şok dalgası oluşturulur. Her 10 atışta ara verilerek işleme devam edilir.

Damar çapına göre seçilen balon büyüklüğü değişmektedir.

İşlem öncesinde ve sonrasında normal koroner anjiyografi yöntemi ile damar açıklığı kontrol

edilir.

İşlem süresi damar yapınıza ve kireçlenme oranına bağlı olarak değişmektedir. İşlem tahminen yarım saat kadar sürmektedir.

İşlem ağrılı değildir. Sadece kasık veya koldan kılıf yerleştirilirken iğne kullanılacağı için burada uyuşturma işlemi (lokal anestezi) uygulanır. Ancak bazı durumlarda göğüs ağrısı gelişebilir, bunu işlem sırasında doktorunuza mutlaka iletmelisiniz.

Rotablatörde olduğu gibi, işlem süresince uyanık kalabilirsiniz. Bunun yanında, sizin isteğinize veya doktorunuzun isteğine bağlı olarak rahatlama amaçlı sakinleştirici ilaç uygulanabilir.

Resim 4: Özel balon ile dairesel ses dalgaları oluşmakta ve bu dalgaların oluşturduğu şok basınçları yayılarak damar duvarındaki kireçlenmeyi kırmaktadır.