TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Hastanesi Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Öztuğ Atsan, prostat hastalıkları ve günümüzde tanıda kullanılan füzyon biyopsi yöntemleri hakkında önemli bilgiler paylaşıyor.
Prostat Nedir?
Prostat kelimesi, Yunanca kökenli “prostates” sözcüğünden gelir ve anlamı “önde duran, koruyucu” demektir. Prostat, yalnızca erkeklerde bulunan, üreme sisteminin bir parçası olan bir bezdir.
- Sağlıklı prostat boyutu: Yaklaşık büyük bir ceviz büyüklüğündedir.
- Ağırlığı: 10–20 gram arasındadır.
- Konumu: İdrar torbasının tabanında yerleşmiştir ve idrar kanalını çepeçevre sarar.
Prostat, erkek üreme hücresi olan spermleri dış etkenlerden korur ve döllenme için uygun ortamı sağlar. Erkeklik hormonu testosteron, prostatın gelişimi için kritik öneme sahiptir. Testosteron olmadığında prostat gelişmez.
Prostatın Gelişimi
- Doğumdan sonra küçük ve sabit kalır.
- Ergenlik döneminde testosteronun etkisiyle büyür ve 20 yaş civarında normal boyutuna ulaşır.
- 20–40 yaş arasında sabit kalır.
- 40 yaşından sonra tekrar büyümeye başlar. Bu ikinci büyüme genetik faktörler ve hormon değişiklikleriyle ilişkilidir.
Prostatın En Sık Görülen Hastalıkları
- İyi Huylu Prostat Büyümesi (BPH)
- Prostat Kanseri
- Prostat İltihabı (Prostatit)
- İyi huylu büyüme ve kanser: Genellikle 40 yaş üstü erkeklerde görülür.
- Prostatit: Daha çok genç erkeklerde ortaya çıkar.
Yaşlanan nüfusla birlikte prostat hastalıklarının görülme sıklığı da artmaktadır.
Prostat Kanseri: Belirtiler ve Erken Teşhis
Prostat kanseri, erkeklerde en sık görülen kanserdir. Ölüm oranlarında akciğer kanserinden sonra ikinci sırada yer almaktadır.
- Erken evrede: Genellikle belirti vermez.
- İleri evrede: Ağrılı idrar yapma, idrar zorluğu, idrarda kanama.
- Metastaz durumunda: En sık görülen belirti yaygın kemik ağrılarıdır.
Erken evrede belirti olmadığı için düzenli prostat kontrolü hayati önem taşır.
Prostat Hastalıklarından Korunma Yolları
- Ailesinde prostat hastalığı öyküsü olan erkeklerin 40 yaşından,
- Ailesinde öykü olmayanların ise 50 yaşından sonra her yıl prostat muayenesi yaptırması gerekir.
Beslenme alışkanlıkları da koruyucu rol oynar:
- Akdeniz diyeti
- Kırmızı sebze ve meyvelerin tüketimi
- Yeterli D vitamini alımı
Prostat Kanseri Tanısında Biyopsi
Tanı için ilk aşamada parmakla prostat muayenesi ve kanda PSA ölçümü yapılır. Şüpheli durumlarda biyopsi gerekir.
Standart Biyopsi
- Makat yolundan ultrason eşliğinde yapılır.
- 12 örnek körleme alınır.
- Kanama, enfeksiyon ve ağrı riski yüksektir.
- Tanı konulamazsa işlem birkaç kez tekrarlanır.
- Hastaların yarısından fazlası tekrar biyopsi olmak istemez.
Füzyon Biyopsi Yöntemi
MR füzyon biyopsisi, prostat kanseri tanısında kullanılan en modern ve güvenilir yöntemdir.
- MR görüntüleme: Prostatın içindeki şüpheli alanlar detaylı şekilde görüntülenir.
- 3 boyutlu ultrason entegrasyonu: Şüpheli bölgeler işaretlenerek özel yazılımlarla ultrasona aktarılır.
- Hedefe yönelik biyopsi: Sadece şüpheli alanlardan örnek alınır.
Füzyon Biyopsinin Avantajları
- Gereksiz doku örneklemesi yapılmaz.
- Tanı doğruluk oranı yüksektir.
- Makat yolu kullanılmaz, işlem doğrudan cilt üzerinden yapılır.
- Enfeksiyon, ağrı ve kanama riski belirgin şekilde azalır.
- Tekrar biyopsi oranları çok düşüktür.
Prostat hastalıklarının erken teşhisi, özellikle prostat kanserinde hayat kurtarıcıdır. MR füzyon biyopsisi sayesinde kanserli alanlar yüksek doğrulukla saptanabilir, gereksiz biyopsiler engellenir ve komplikasyon riski minimuma indirilir.
Erkeklerin düzenli prostat kontrollerini aksatmaması, beslenme ve yaşam tarzına dikkat etmesi, sağlıklı bir yaşam için büyük önem taşır.
