Otuz yaş üstü kişilerde omuz ağrısının en sık karşılaşılan nedenidir.
ROTATOR KUF HASTALIĞI
Rotator kuf hastalığı omuzun üstünde, ön ve dış yüzünde künt bir ağrı yapar. Gece üstüne yatmakla ve omuz hareketleriyle bu ağrı karakteristik olarak artar. Görülme olasılığı yaşla birlikte artmakta olup saç tarama, eli arkaya götürme, üstüne bir şey giyme gibi temel aktivitelerde bile ağrı ve kısıtlanma olabilmektedir.
Top soket şeklinde olan omuz eklemi, kol kemiğinin topuz şeklindeki başı ile kürek kemiğinin sığ ve düz yuvasının karşılıklı gelmesiyle oluşur. Omuz eklemini oluşturan bu kısımlar gevşek bağlarla bir arada tutulur ve rotator kuf adı verilen kaslar ve tendonların örtüsüyle çevrilidir.
Rotator kuf omuz eklemini saran dört adet kas (supraspinatus, infraspinatus, teres minör ve subskapularis) ve bu kasların üst kol kemiğine yapışan tendonlarından (kasları kemiklere bağlayan sert doku bantları) meydana gelir. Bu tendonlar üst kol kemiğine yapışarak bu kemiğin baş bölümünü saran bir manşet oluşturur. Rotator kuf omuzun değişik yönlerde hareket etmesinde görevli olduğu gibi omuz eklemini sabit tutarak omuz çıkığını önlemeye de yardım etmektedir. Bu kaslardan supraspinatus kolun yana kaldırılmasını sağlarken, infraspinatus ve teres minör kolu dışa ve subskapularis ise kolu içe doğru hareket ettirmekle görevlidir. Tekrarlayan aktiviteler ve aşırı kullanım tendonlara zarar verebilir, ağrıya ve fonksiyon bozukluğuna yol açabilir. Omuzun rotator kuf hastalığı çoğunlukla tendonların zamanla ilerleyici bir şekilde aşınması veya yırtılmasından kaynaklanır ve rotator kuf tendiniti veya rotator kuf yırtılması şeklinde hastalık tabloları oluşturabilir. Bu hastalıkta rotator kuf tendonlarından herhangi biri yaralanabilir ancak bu yapının en önemli ve hassas bileşeni olup, kolun kaldırılmasında görevli olan supraspinatus kasının tendonu en sık yaralanmaktadır.
Rotator kuf tendiniti;
Genellikle tekrarlayıcı şekilde baş üstü uzanma, itme veya kol gergin ve düz iken kaldırma ile meydana gelir.
Rotator kuf yırtılması;
Rotator kuf tendonları bir büyük travma (düşme, doğrudan darbe, hızlı güç kullanımı veya kazalar gibi), uzamış kronik tendinit durumu veya her ikisinin bir arada olması ile yırtılabilir.
RİSK FAKTÖRLERİ
–Yaş: Rotator kuf yaralanması riski yaşla artar. Tendon yırtıkları 60 yaş üstünde sıktır.
–Bazı meslekler: El işçiliği yapanlar ve işleri çok fazla tekrarlayan hareket içerenler arasında çok sık görülen bir hastalık olup kolunu sık sık baş üstü pozisyonlara getiren bazı mesleklerde örneğin duvar boyacıları, araba tamircileri, marangozlarda görülme riski artar.
–Sportif aktiviteler: Basketbol, tenis, yüzme, golf, halter, fırlatma, voleybol ve jimnastik gibi baş üstü pozisyonlarda tekrarlayan aktiviteler ile yapılan sporlar rotator kuf hastalığı görülme riskini arttırmaktadırlar.
–Omuz ekleminin anatomik şekil bozuklukları: Rotator kuf kaslarının sıkışmasına yatkınlık yaratacak şekilsel bozukluklar riski arttırır. Kürek kemiğinin uygunsuz pozisyonu, stabilite bozukluğu veya hareket bozuklukları ile ilgili durumlar, genetik veya ailesel yatkınlıklar gibi faktörlerinde rotator kuf hastalığı görülme riskini arttırdığı gözlenmiştir.
BELİRTİLERİ
Omuz ağrısı; Bu hastalıkta ağrı genellikle omuzun üstünde, ön ve dış yüzünde hissedilir ve kolun dışından dirseğe kadar yayılabilir.
Gece ağrısı; Hasta omuz üstüne yatmakla gece ağrısının olması ve uykuyu bozması sık karşılaşılan bir durumdur.
Hareketle ağrı ve kısıtlanma; Uzanma, itme, çekme, kaldırma ve omuz hizasından yukarı koyma gibi omuz hareketleri ile ağrının şiddetlenmesi ve normal eklem hareketlerinin yapılamaması durumu mevcuttur.
Kuvvetsizlik; Rotator kuf yırtığı olanlarda belirli yönlere hareketler sırasında kolda kuvvetsizlik hissedilebilir.
Fonksiyonlarda kısıtlanma; Uzun dönemde günlük yaşam aktivitelerinde kısıtlanma olabilmektedir.
TANISI
Bu hastalığın tanısı ayrıntılı olarak alınan hastalık öyküsü, hastanın semptomları ve hekimin muayenesine dayanır. Muayene sonrasında hekiminiz tanıyı kesinleştirmek ve omuzda ağrıya sebep olabilecek diğer sebepleri dışlamak için röntgen, ultrason ve/veya MRI gibi radyolojik incelemeleri isteyebilir.
TEDAVİLER
Bu hastalığın tedavisi ağrıyı azaltmaya, omuz ekleminin hareket açıklığını korumaya, kısıtlılık oluştuysa hareket açıklığını kazandırmaya ve kuvveti azalmış kasları kuvvetlendirerek omuz fonksiyonlarını yeniden sağlamaya odaklanmaktadır. Ağrı nedeniyle omuz eklemini daha az kullanarak hareket ettirmeyen hastalarda, bu durum omuz hareketinin daha da kısıtlanmasına sebep olarak, hareketlerin tamamen ortadan kalktığı donuk omuz durumuna yol açabilir.
CERRAHİ OLMAYAN TEDAVİLER
İstirahat ve aktivite modifikasyonu: Baş üstü tekrarlayıcı aktivitelerden, ağır kaldırmaktan veya semptomları arttıran aktivitelerden kaçınmak esastır. Ağrının şiddetli olduğu zamanlarda kolu aşağıda vücudun önünde ve yakınında tutmak güvenlidir. Çok ağrılı dönemlerde omuz askısı kısa süreli denenebilir ancak donuk omuza yol açabileceği akılda tutulmalıdır.
İlaç kullanımı: Ağrı kesici ve inflamasyonu azaltıcı ilaçlar kullanılır. Bu amaçla steroid (kortizon) olmayan inflamasyon azaltıcı ilaçlar (NSAID) ağızdan alınarak ve omuz eklemi üzerine dışarıdan sürülerek (kremler, jeller vb. ) kullanılabilir. Bu ilaçlar kısa dönemde ağrı giderirler. Ayrıca cilde dışarıdan sürülen nitrogliserin kremler denenebilmektedir. Çok şiddetli ağrısı olanlarda kısa süreli opioid ilaçlar verilebilir.
Eklem içi enjeksiyonlar: Kortizon ve lokal anestezik karışımı ile yapılan enjeksiyonlar dışında hyaluronik asit, PRP, Proloterapi gibi çeşitli enjeksiyonlar kullanılabilir.
Fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları: Bu kapsamda hastalık dönemine göre soğuk ve sıcak gibi ısı uygulamaları, Lazer, terapötik ultrason, elektrik stimülasyon ve elektrik akımı uygulamaları, iyontoforez, fonoforez, akupunktur uygulamaları, kinezyotaping (bantlama) ,ESWT, masaj ve manüel terapi uygulamaları yapılmaktadır. Rehabilitasyon uygulamaları içinde egzersizler özel bir önem arz eder. Sarkaç egzersizleri tendonların gerilmesini sağlayarak donuk omuz gelişmesini önler bu nedenle hastalık başlangıcını veya omuz enjeksiyonunu takiben çok erken dönemde başlatılır. Eklem hareket açıklığı, germe, omuz çevresi kasları kuvvetlendirme ve dayanıklılık, skapular stabilizasyon ve kuvvetlendirme gibi çok çeşitli egzersiz uygulamalarının iyileşmeyi hızlandırdığına, ağrısız hareketi kazanarak günlük yaşam aktivitelerinde ve fonksiyonlarda kısıtlanmayı ortadan kaldırdığına dair çok sayıda araştırma bulunmaktadır.
Egzersizler sırasında hafif düzeyden daha fazla ağrı hissedilmemelidir. Eğer hissediliyorsa yapılan egzersizin tekrar sayısı ve şiddeti azaltılmalıdır. Çok fazla ağrı hissedilen bir egzersize ise devam edilmemelidir. Ayrıca egzersizler sonrası ağrının 24 saatten fazla sürmemesi gerekir.
CERRAHİ TEDAVİ
Rotator kuf tendinitinde öncelikle cerrahi olmayan tedaviler için çaba sarf edilmesi esastır. Bu hastalık tablosunda genellikle 3-6 ay süreyle uygulanan cerrahi dışı tedavilerin etkisiz olması veya omuz fonksiyonlarının tedavilere rağmen kötüleşmesi nedeniyle cerrahi yaklaşım gerekir.
Rotator kuf yırtıklarında genç aktif hastalarda bir veya birden fazla tam kat yırtıklarda cerrahi yaklaşım ile tedavi tercih edilir. Tam kat olmayan (kısmi) yırtıklarda hasta ileri yaşta, aktivitesi az ve ağrısı çok değilse öncelikle ameliyat dışı tedaviler uygulanır. Rotator kuf yırtıklarında çok çeşitli ameliyatlar hastalığın ciddiyetine ve cerrahın kararına göre uygulanabilmektedir. Omuz kuvvet ve fonksiyonlarının normale dönmesi için operasyonu yine fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarının takip etmesi optimaldir.
Hastalığın gidişi
Rotator kuf tendiniti olan çoğu hastada 6 ila 12 hafta süresince cerrahi olmayan tedavilerin uygulanmasıyla ağrıda iyileşme ve fonksiyonlarda düzelme görülmektedir.
