Kolonoskopi, ucunda kamera bulunan esnek bir cihazla kalın bağırsak ve ince bağırsağın son kısmının iç yüzeylerinin ayrıntılı olarak incelenmesidir.
Kolonoskopi Nedir?
Kolonoskopi uç kısmında kamerası olan esnek yapıdaki bir endoskopi cihazı (kolonoskop) ile rektumun, kalın bağırsağın tamamının ve ince bağırsağın son kısmının iç yüzeylerinin değerlendirilmesi işlemidir.
Kolonoskopi hangi şikayetlerin ve hastalıkların araştırılması için yapılır?
- Kanlı ya da mukuslu dışkılama
- Bağırsak alışkanlığında değişiklik
- Yeni ortaya çıkan kabızlık
- Açıklanamayan karın ağrısı ve kilo kaybı
- Kronik ishal
- Kolon poliplerinin takibi
- Demir eksikliğine bağlı gelişen kansızlık
- Bağırsak kanseri şüphesine neden olan anormal görüntüleme bulguları
- İnflamatuvar bağırsak hastalığı (Ülseratif kolit ve Crohn)
- Tarama amaçlı: 45-50 yaşın üzerindeki herkese kolonoskopi ile tarama yapılması önerilir. Taramanın amacı kolorektal kansere neden olan riskli poliplerin erkenden tespit ve tedavi edilmesidir.
Kolonoskopi hazırlığı nasıl yapılır?
Detaylı bir değerlendirme yapılabilmesi için işlemden önce kalın bağırsağın temizlenmesi gereklidir. Aksi takdirde yapılan işlem sağlıklı sonuç vermez. Temizlik için işlemden önceki 2-3 gün düşük lif içeren diyet uygulanır. İşlemden önceki akşam ishal yapan müshil ilaçlar içilir. Temizlik için önerilen ilaç, diyet süresi ve diyet içeriği hastadan hastaya değişiklik gösterebilir. Kolonoskopi işleminden en az 8 saat önce katı gıda ve en az 4 saat önce sıvı alımı kesilir.
Kolonoskopi işlemi nasıl yapılır?
Kolonoskop ile makattan girilerek kalın bağırsağın son kısmı çekuma ilerlenir. Ardından ileoçekal valve’den girilerek ince bağırsağın son kısmı olan terminal ileumun son 20-30 cm’si değerlendirilir. Gerek duyulursa parça (biyopsi) alınır. Polipler çıkartılır (polipektomi). İşlem esnasında bağırsakların görüntülenebilmesi için aralıklarla hava ve gerek duyulursa su verilir. İşlem sonlandırılmadan önce verilen havanın büyük kısmı geri emilir. Geride kalan az miktardaki hava işlemden sonra ek bir müdahaleye gerek kalmadan doğal yollarla çıkar.
Kolonoskopi işlemi ortalama ne kadar sürer?
Standart kolonoskopi işlemi genellikle 20-30 dakika arasında sürer. Ancak bu süre, bağırsağın yapısına, işlem esnasında tespit edilen hastalıklara ve yapılan ek işlemlere (polipektomi vb.) göre değişebilir.
Kolonoskopi için anestezi gerekli midir?
Kolonoskopi, işlem esnasında verilen havanın oluşturduğu gerilmeye ve kolonoskopun bağırsakların köşe yaptığı yerlerden geçerken oluşturduğu baskıya bağlı olarak bazı hastalarda ağrıya neden olabilir. Hastanın konforunu artırmak ve işlem sırasında rahat bir deneyim yaşamasını sağlamak için hastanın da tercihine göre anestezi verilebilir. Anestezi için işlem öncesi, koldaki yüzeyel bir toplardamara bir kateter (damaryolu, yumuşak kanül) yerleştirilir ve buradan damar yolu ile sakinleştirici (örn. Midazolam ve/veya propofol) ve ağrı kesici (ör. pethidin, meperidin) ilaçlar verilir. Bu ilaçlar hastayı endoskopik işlemi rahat tolere edebileceği yarı uykulu bir hale getirir. Tam bir bilinç kaybı olmamakla birlikte genellikle tetkik sonrasında hasta yaşananları ayrıntılarıyla anımsamaz. Sedasyon verilecek hastaların işleme muhakkak bir refakatçi ile birlikte gelmeleri gerekir.
Düzenli aldığınız ilaçlara kolonoskopiden önce ara vermeniz gerekli midir?
Kolonoskopi hazırlığı öncesinde kullanılmakta olan tüm ilaçlar hakkında işlemi yapacak doktora bilgi verilmelidir. Doktorunuz gerektiğinde ilaçları başlayan bölüm ile konsülte ederek kan sulandırıcı ilaçların işlemden önce kesilip kesilmeyeceğine karar verecektir. Kan sulandırıcı ilacın türü, yapılacak ek işlemler ve hastanın genel sağlık durumu gibi faktörler göz önünde bulundurularak ilaçların işlemden 2-7 gün öncesinden kesilmesine veya devam edilmesine karar verilebilir.
Tansiyon ilaçları işlemden 4 saat önce az miktarda su ile alınabilir. Diyabet (Şeker) hastalarının hazırlığı kullanılan ilaçlara göre değişmekte olup, hastaların doktor tarafından detaylı bilgilendirilmeleri gereklidir.
Anestezili kolonoskopi sonrası nelere dikkat edilmelidir?
Anestezili kolonoskopi yapılan hastalar, ilaçların etkisi geçene kadar gözlem altında tutulur. 1-2 saatlik bir dinlenme ile hastalar kendini normal hisseder. Fakat anestezinin etkisi azda olsa devam edebileceği için hastaların mutlaka bir refakatçi eşliğinde evlerine gitmeleri gerekir. İlaçların etkisinin geçeceği ertesi güne kadar motorlu araçlar kesinlikle kullanılmamalı ve diğer dikkat gerektiren eylemler yapılmamalıdır. İşlemden iki saat sonra hafif, sindirimi kolay yemekler yenebilir.
Kolonoskopinin riskleri nelerdir?
Herhangi bir tıbbi işlemde olduğu gibi kolonoskopinin de bazı olası istenmeyen yan etkileri (komplikasyon) vardır. Fakat deneyimli endoskopistlerce yapıldığında kolonoskopi genellikle güvenli ve düşük riskli bir işlemdir. Nadiren biyopsi alınan veya polip çıkarılan bölgeden kanama gelişebilir. Kolonoskopun bağırsakta ilerletilmesine bağlı veya polip çıkartılması, darlık genişletilmesi gibi tedavi edici müdahalelere bağlı olarak bağırsak duvarından yırtılma/delinme olabilir. Yırtılma olduğunda cerrahi müdahale gerekebilir. Nadiren anesteziye bağlı alerjik reaksiyonlar veya solunum problemleri gibi yan etkiler gelişebilir. Komplikasyonların erken tedavisi önemlidir. Bu nedenle işlemden sonra ateş, giderek artan karın ağrısı, makattan bol miktarda kanama olursa hemen doktorunuzu bilgilendirmelisiniz.
Kolonoskopi ne sıklıkta tekrarlanır?
Polip çıkartılan hastalarda patoloji sonucu ve çıkartılan polip sayısı ve büyüklüğüne bağlı olarak kolonoskopinin 1-5 yılda bir tekrarı gerekebilir. 8-10 yıldan daha uzun süredir ülseratif kolit veya Crohn koliti olan hastalarda 1-3 yılda bir kolonoskopi kontrolü gerekir.
