ESD işlemi minimal invaziv (cerrahi işleme kıyasla işlem ilişkili oldukça düşük oranda yan etkilerin olduğu) bir endoskopik işlemdir. Endoskop ve yardımcı ek aygıtlar kullanılarak yapılmaktadır.
ESD İşlemi Nedir?
ESD işlemi minimal invaziv (cerrahi işleme kıyasla işlem ilişkili oldukça düşük oranda yan etkilerin olduğu) bir endoskopik işlemdir. Endoskop ve yardımcı ek aygıtlar kullanılarak yapılmaktadır.
ESD işlemi gastrointestinal sistemin tüm erken kanserlerini ve kanser riski taşıyan tüm lezyonlarını bu yöntem ile kalıcı bir tedaviye kavuşturmak amacıyla yapılmaktadır.
Gastrointestinal sistem sırasıyla yukarıdan aşağıya; yemek borusu (özofagus), mide, duodenum (on iki parmak bağırsağı), ince bağırsaklar, kolon (kalın bağırsak) ve rektumdan oluşmaktadır.
Ağız yoluyla endoskop ile veya rektal yolla da kolonoskop ile girilerek belirlenen lezyon güvenli sınırları ile birlikte çıkartılmaktadır. Çıkartılan lezyona ve hastanın eşlik eden hastalıklarına bağlı olmakla birlikte aynı gün içerisinde hasta ağız yoluyla beslenmeye başlanmakta ve bazen aynı gün içerisinde evine gönderilebilmektedir.
ESD hangi hastalıklarda yapılmalıdır?
Özofagusun polipoid lezyonları
Özofagusun displazi veya erken kanseröz lezyonları
Barrett özofagusu zemininde gelişen lezyonlar
Midenin polipoid lezyonları
Midenin erken kanseröz lezyonları
İnce bağırsak, kalın bağırsak ve rektumun polipleri ve erken evre kanserlerinde başarı ile uygulanmaktadır
ESD işleminde çıkartılacak lezyonun büyüklüğü maksimum ne kadar olmalıdır?
ESD işleminde çaptan bağımsız olarak işlem yapılmaktadır. Teknik anlamda 2 cm’den büyük çapta lezyonlara ESD uygulanır. ESD’de üst sınır işlemi yapacak olan endoskopistin deneyiminde bağlı olarak değişebilir. Özellikle özofagusta yapılacak ESD işlemi, özofagus mukozasını %50 ve üzerinde çevreleyen bir tutulum yapıyor ise ESD
işlemi sonrası özofagusta darlık gelişmesi riski önemli bir sorundur. Bazen küçük çaptaki örneğin 3 cm çapında bir lezyon ESD’ye uygun değildir. Bazen de 15 cm çapında bir lezyon ESD için çok uygundur. Burada sınırlayıcı olan durum lezyonun çapından ziyade lezyonun karakteridir.
ESD işleminde lezyonun karakterinden kast edilen şey nedir?
ESD yapılacak olan dokunun detay değerlendirmesi ile işleme uygunluk ve uygunsuzluk yönünde yapılan incelemedir. Bunun için yüksek çözünürlüklü endoskopik sistemler kullanılarak lezyon alanının bazı özel boyalar ile boyanması ve endoskopik büyütme teknolojileri ile detaylı değerlendirilmesini içerir. Yaklaşık 135 kat büyütme sağlanarak mikrovasküler (kılcal damarlar) ve microsurface (mikroskopik yüzey alanı) değerlendirmesi yapılır. Bu değerlendirmelerde her dokuya özgü farklı boylar ve her doku için farklı değerlendirme sınıflamaları vardır. Bu sınıflamalar ilk olarak Japanya’da uzun yıllar kullanılmış ve tüm dünyanın hizmetine sunulmuştur.
ESD öncesi bilinmesi ve dikkat edilmesi gereken konular
Öncelikle tüm ESD yapılacak hastaları şu bilgileri bilmesi çok önemlidir.
ESD işlemi acil bir işlem değildir. Elektif koşullarda yani hastanın detaylı sistemik değerlendirilmesi, laboratuvar ve görüntüleme tetkiklerinin incelenmesi sonrasında yapılması gereklidir. ESD yaptırması gereken her hastanın işlem ile ilgili olarak düşünmek ve karar vermek için yeterli zamanının olduğu vurgusu tüm hastalara yapılmalıdır.
ESD işlemi ile ilgili olası risklerin detaylıca konuşulmuş olması gereklidir.
ESD yapılacak olan hastanın eşlik eden hastalıkları ve bunların doğru yönetimi oldukça önem arz eder.
ESD yapılacak organa bağlı olarak değişen ön hazırlık süreçleri her hastaya özel olarak yapılmalıdır.
ESD işlemi öncesinde, işlem süreci ve sonrasında ESD hastasının kullanmakta olduğu ilaçları ve bunların ilgili bilim dalları ile doğru yönetimi çok önemlidir.
ESD sonrası hastanın erken klinik izlemi, güvenli şekilde hastanın taburcu edilmesi ve uzun dönem takibi gereklidir.
ESD materyalinin patolojik değerlendirmesi için bu değerlendirmeyi sıklıkla yapan patologlar tarafından yapılıyor olması tanısal doğruluk ve uzun dönem takipler için çok önemlidir.
ESD ilişkili komplikasyonlar nelerdir?
Kanama: (%0-%11)
Perforasyon (delinme): (%0-%10)
Ateş: (%46-%58)
Elektrokoter sendromu: (%4-%14)
Bakteriyemi
İşlem bölgesinde darlık: (anatomik bölgelere ve işlem çevresel boyutuna göre değişkenlik gösterir)
Aspirasyon: (nadiren üst GIS’te gözlenir; yaşlı ve entübe edilmeyen ESD işlemlerinde)
Komplikasyonlar önem sırasına göre sıralanmıştır ve oranlar literatürden alınmıştır. Ancak önemli bir nokta şudur ki; komplikasyon oranları işlemi yapan merkezin deneyimine göre değişiklik göstermektedir. ESD işleminde deneyim kazanmak için uzun süreli bir eğitim gerekmektedir. Deneyim yetersizliği komplikasyon oluşumu açısından önemli bir risk faktörüdür. Yıllık işlem sayıları 50’nin altında olan merkezlerde komplikasyon riskinin yüksek olduğu bildirilmektedir. Yapılan pek çok çalışmada Japon ve Batılı endoskopistlerin ESD işlemlerine ait komplikasyon oranlarında bile anlamlı bir farklılık vardır. Avrupa ve Amerika’da ESD işlemine ait komplikasyonlar Japonya’ya göre oldukça yüksek oranlardadır.
ESD sonrası dikkat edilmesi gereken durumlar nelerdir?
İşlem sonrasında anestezi uygulanan ve solunum yolu entübasyonu yapılan hastalarda tüpe bağlı olarak boğazda yanma ve ağrı hissi olmaktadır.
Özofagus ve mide ESD işlemi yapılanlarda göğüs ve mide bölgesinde ağrılar olabilmektedir.
Karında gaz ve şişkinlik şeklinde şikayetler olabilir.
Anal kanala bitişik tümörlerin ESD işleminde anal gölgede ağrı hissi olabilmektedir.
İşlem sonu ağız yoluyla sıvı alımına alt gastrointestinal sistem ESD’sinde doktorun bilgisi dahilinde genellikle 2 saat içinde başlanabilir. Üst gastrointestinal sistem ESD’sinden sonra hastanın kliniğine göre doktorun bilgisi dahilinde hareket edilir.
İşlem esnasında ve sonrasında damar yolu ile sıvı veya antibiyotik tedavisi hastaya göre belirlenir.
Bazı hastalarımızda hiç anestezi uygulamadan da ESD işlemi yapılabilmektedir ve bu hastalarımızda işlem sonu takipler daha kısa süreli ve aynı gün evine göndermek şeklinde olabilmektedir.
Hastanın işlem öncesinde kullandığı ilaçlarına ne zaman başlanacağına doktor bilgisinde karar verilmelidir.
Hasta evine taburcu edilirken doktoru tarafından kendisine 24 saat ulaşılabileceği iletişim bilgilerini vermiş olmalıdır.
Patoloji sonuçlarını yüz yüze hastaya detaylı olarak anlatmak ve takip süreçlerini paylaşmak gereklidir.
