Endosonografi, endoskop ucuna yerleştirilmiş ultrason probuyla sindirim sistemi içinden görüntü almayı sağlayan, son yıllarda yaygınlaşan ileri bir teşhis ve tedavi yöntemidir.
EUS (Endoskopik Ultrasonografi) Nedir?
Endosonografi olarak da adlandırılan bu işlem son yıllarda giderek artan yaygınlıkta kullanılmaya başlanan önemli bir teşhis ve tedavi yöntemidir. Endosonografi cihazı, bir endoskopun ucuna entegre edilmiş ultrason probu içerir. Bu cihazla sindirim sisteminin içerisinden ultrason görüntüsü alınır. İnceleme değerlendirmenin yapılacağı bölgeye göre ağızdan veya makattan girilerek yapılır. Organları daha yakından, ayrıntılı ve net bir şekilde değerlendirme imkanı sağlar.
Endoskopik ultrasonografi (EUS) neden yapılır?
EUS, yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak, pankreas ve safra kanallarındaki iyi ve kötü huylu yer kaplayan kitleleri görüntülemek amacı ile kullanılır.
Sindirim sisteminin duvarından kaynaklanan tümörlerin duvar ve çevre lenf bezlerindeki yayılımı belirlenerek cerrahi yapılmadan ileri endoskopik metotlarla çıkartılıp çıkartılamayacağının kararının verilmesinde kullanılır.
Pankreas kistlerinin teşhis ve takibi için kritik bilgiler verir.
Safra kesesi ve safra kanallarında yerleşmiş taş ve diğer iyi ya da kötü huylu hastalıkların teşhisinde diğer görüntüleme metotlarına (Tomografi, MR) göre bazı üstünlükleri vardır.
Endoskopik ultrasonografi sadece görüntüleme amacıyla mı kullanılır?
EUS işlemi esnasında cihazın içerisinden geçirilen özel iğneler ile kitlelerden ve lenf bezlerinden örnekler (biyopsi) alınabilir. Böylece kitlelerin patolojik tanısı konulmuş olur. Ayrıca kötü huylu tümörlerin, sindirim sistemi duvarındaki derinliği, damar ve lenf nodlarına yayılımı değerlendirilerek evrelemesi yapılır. Pankreas kistlerinden ve diğer kistlerden tanı ve sitolojik inceleme amacı ile sıvı örneği alınabilir.
Endoskopik ultrasonografi tedavi amaçlı kullanılır mı?
EUS, akut veya kronik pankreas iltihabı sonrası gelişen, psödokist veya WON olarak adlandırılan büyük kistlerin mide veya ince bağırsağa stent kullanılarak ağızlaştırarak boşaltılması işleminde kullanılır. EUS ile diğer tedavilere yanıtsız pankreas kanserine bağlı gelişen karın ağrısının tedavisinde sinir blokajı yapılabilir.
EUS işlemi ortalama ne kadar sürer?
Standart EUS işlemi genellikle 30-40 dakika arasında sürer. Ancak bu süre yapılan ek işlemlere (biyopsi alma, kist boşaltma vb.) bağlı olarak uzayabilir.
EUS için anestezi gerekli midir?
Hastanın konforunu artırmak ve işlem sırasında rahat bir deneyim yaşamasını sağlamak için işlemden önce anestezi verilir. Anestezi için işlem öncesi, koldaki yüzeyel bir toplardamara bir kateter (damaryolu, yumuşak kanül) yerleştirilir ve buradan damar yolu ile sakinleştirici (örn. Midazolam ve/veya propofol) ve ağrı kesici (ör. pethidin, meperidin) ilaçlar verilir. Bu ilaçlar hastayı işlemi rahat tolere edebileceği yarı uykulu bir hale getirir. Tam bir bilinç kaybı olmamakla birlikte genellikle tetkik sonrasında hasta yaşananları anımsamaz. Sedasyon verileceği için hastaların işleme muhakkak bir refakatçi ile birlikte gelmeleri gereklidir.
EUS işlemi için hastaneye yatmak gerekli midir?
Teşhis amaçlı EUS yapılan hastaların hastaneye yatmaları gerekli değildir. EUS ile tedavi edici girişimsel işlem (kist boşaltılması vb) yapılan hastaların hastaneye yatmaları gerekir.
EUS işlemi sonrası hastalar anestezi ilaçlarının etkisi geçene kadar gözlem altında tutulur. 1-2 saatlik bir dinlenme ile hastalar kendini normal hissederler. Fakat anestezinin etkisi az da olsa devam edebileceği için mutlaka bir refakatçi eşliğinde evlerine gitmeleri gerekir. İlaçların etkisinin geçeceği ertesi güne kadar motorlu araçlar kesinlikle kullanılmamalı ve diğer dikkat gerektiren eylemler yapılmamalıdır. İşlemden iki saat sonra hafif, sindirimi kolay yemekler yenebilir.
Endoskopik ultrasonografi (EUS) öncesi hazırlık yapılır mı?
EUS işleminden en az 8 saat önce katı gıda ve en az 4 saat önce sıvı alımı kesilmelidir. Makattan girilerek EUS yapılacak hastaların işlem sabahı lavman kullanarak bağırsak temizliği yapmaları gerekir.
EUS’tan önce düzenli aldığınız ilaçlara ara vermeniz gerekli midir?
EUS yapılmadan önce kullanmakta olduğunuz tüm ilaçlar hakkında işlemi yapacak doktorunuza bilgi vermelisiniz. Doktorunuz ilaçları başlayan bölüm ile birlikte değerlendirerek kan sulandırıcı ilaçların işlemden önce kesilip kesilmeyeceğine karar verir. Kan sulandırıcı ilacın türü, yapılacak ek işlemler ve hastanın genel sağlık durumu gibi faktörler göz önünde bulundurularak kan sulandırıcı ilaçların işlemden 2-7 gün öncesinden kesilmesine veya devam edilmesine karar verilebilir.
Tansiyon ilaçları işlemden 4 saat önce az miktarda su ile alınabilir. Diyabet (Şeker) hastalarının hazırlığı kullanılan ilaçlara göre değişmekte olup, hastaların doktor tarafından detaylı bilgilendirilmeleri gereklidir.
EUS’un riskleri nelerdir?
EUS düşük riskli bir işlemdir. Endoskop sindirim sisteminde ilerletilirken nadiren kanal duvarında perforasyon (yırtık/delik) meydana gelebilir. Biyopsi alınan hastalarda kanama gelişebilir. Anesteziye bağlı alerjik reaksiyonlar ve solunum problemleri gelişebilir.
