Üst gastrointestinal endoskopi, ağızdan girilerek yemek borusu, mide ve oniki parmak bağırsağının incelmesini sağlayan etkili bir tanı yöntemidir.
Endoskopi Nedir?
Üst gastrointestinal sistem endoskopisi (özofagogastroduodenoskopi), ağızdan başlayarak sindirim sisteminin üst kısmında yer alan yemek borusu, mide ve oniki parmak bağırsağının iç yüzeylerini incelemek için kullanılan bir tıbbi işlemdir.
İşlemden önce takma diş ve gözlük varsa çıkarılır. İşlemin boğazda rahatsızlık hissi yaratmaması ve rahat tolere edilebilmesi için; işlemden hemen önce ağız ve boğazı uyuşturacak sınırlı uyuşturma (sprey) yapılır. Hasta sol yan pozisyonda yatırılır. Ağzın açık kalmasını sağlamak için dişlik yerleştirilir. İşlemin anestezi altında yapılması planlanmış ise bu aşamada damardan sakinleştirici ilaçlar verilir. Sonra ağız boşluğu ve boğazdan geçilerek yemek borusuna ve ardından mideye ilerlenir. Bu aşamalarda görüşü sağlayabilmek için mide içerisine cihaz yardımıyla aralıklarla hava üflenir. Sonrasında oniki parmak bağırsağına ilerlenir. Cihazın çıkarılması esnasında bağırsak, mide ve yemek borusu ayrıntılı olarak değerlendirilir. Gerek duyulursa biyopsiler alınır. İşlem sonlandırılmadan önce üflenen havanın büyük kısmı geri emilir. Geride kalan az miktardaki hava işlemden sonra doğal yollarla (ağız ve makat yoluyla) ek bir müdahaleye gerek kalmadan çıkartılır.
Endoskopi hangi şikayetlerin ve hastalıkların araştırılması için yapılır?
Endoskopi sıklıkla aşağıdaki şikayetlerin ve hastalıkların ayırıcı tanısı için yapılır:
Karın ağrısı
Midede yanma ve ekşime
İstemsiz kilo kaybı
Bulantı, kusma
Yutma güçlüğü
Gaz, şişkinlik ve geğirme
Mide ve oniki parmak bağırsağı ülserleri
Reflü hastalığı ve buna bağlı gelişen değişiklikler (darlık, Barrett özofagusu vb.)
Üst gastrointestinal sistem kaynaklı tümörler
Görüntülemelerde yemek borusu, mide veya oniki parmak bağırsağında duvar kalınlığı tespit edilmiş ise
Yemek borusu, mide ve oniki parmak bağırsağı kaynaklı kanamalarda
Çölyak hastalığı
Demir ve vitamin B12 eksikliğinin nedeninin araştırmasında
Endoskopi işlemi nasıl yapılır?
Bu işlem yapılırken, endoskop adı verilen esnek, bükülebilir, ucunda minik bir kamera olan parmak kalınlığındaki cihaz ile ağızdan girilir. Cihaz içerisinden az miktarda hava verilmek suretiyle sindirim sisteminde yavaşça ilerletilerek sırayla yemek borusu, mide ve oniki parmak bağırsağının içyapıları ayrıntılı olarak incelenir. Gerek duyulduğunda, aynı seansta, endoskopun ucundaki kanallardan cerrahi aletler veya örnek alma (biyopsi) aletleri geçirilerek tanı veya tedavi amaçlı çeşitli işlemler (biyopsi, polipektomi, dilatasyon, stent koyma vb) gerçekleştirilebilir.
İşlemden önce takma diş ve gözlük varsa çıkarılır. İşlemin boğazda rahatsızlık hissi yaratmaması ve rahat tolere edilebilmesi için; işlemden hemen önce ağız ve boğazı uyuşturacak sınırlı uyuşturma (sprey) yapılır. Hasta sol yan pozisyonda yatırılır. Ağzın açık kalmasını sağlamak için dişlik yerleştirilir. İşlemin anestezi altında yapılması planlanmış ise bu aşamada damardan sakinleştirici ilaçlar verilir. Sonra ağız boşluğu ve boğazdan geçilerek yemek borusuna ve ardından mideye ilerlenir. Bu aşamalarda görüşü sağlayabilmek için mide içerisine cihaz yardımıyla aralıklarla hava üflenir. Sonrasında oniki parmak bağırsağına ilerlenir. Cihazın çıkarılması esnasında bağırsak, mide ve yemek borusu ayrıntılı olarak değerlendirilir. Gerek duyulursa biyopsiler alınır. İşlem sonlandırılmadan önce üflenen havanın büyük kısmı geri emilir. Geride kalan az miktardaki hava işlemden sonra doğal yollarla (ağız ve makat yoluyla) ek bir müdahaleye gerek kalmadan çıkartılır.
Endoskopi işlemi ortalama ne kadar sürer?
Standart endoskopi işlemi genellikle 15-30 dakika arasında sürer. Ancak bu süre, işlem esnasında tespit edilen hastalıklara ve yapılan ek işlemlere göre değişebilir.
Endoskopide biyopsi neden alınır?
Endoskopi esnasında yemek borusu, mide ve oniki parmak bağırsağında anormal görünen alanlardan hastalıkların kesin teşhisini koymak amacı ile biyopsi alınabilir. Biyopsi almayı gerektiren sık nedenler arasında midedeki gastritin tipini ve olası seyrini belirlemek, Helikobakter pilori adı verilen mide rahatsızlıkları ile yakından ilişkili mikrobun varlığını tespit etmek, poliplerin teşhisini ve riskini belirlemek, kanser teşhisi
koymak, yutma güçlüğünün nedenini araştırmak, Çölyak hastalığını araştırmak sayılabilir. Biyopsi alınması sadece kanser şüphesi olduğu anlamına gelmez.
Endoskopi için anestezi gerekli midir?
Endoskopi işlemi anestezi vermeden, sadece boğazın uyuşmasını sağlayan sprey uygulamasının ardından yapılabilir. Fakat bu durum özellikle öğürme refleksi fazla olan hastalarda işlem esnasında hasta ve hekim için çeşitli zorluklara sebep olabilir. Bu yüzden hastanın konforunu artırmak ve işlem sırasında rahat bir deneyim yaşamasını sağlamak için genellikle anestezi veya sedasyon tercih edilir. Sedasyon için işlem öncesi, koldaki yüzeyel bir toplardamara bir kateter (damaryolu, yumuşak kanül) yerleştirilir ve buradan damar yolu ile sakinleştirici (örn. Midazolam ve/veya propofol) ve ağrı kesici (ör. pethidin, meperidin) ilaçlar verilir. Bu ilaçlar hastayı endoskopik işlemi rahat tolere edebileceği yarı uykulu bir hale getirir. Tam bir bilinç kaybı olmamakla birlikte genellikle tetkik sonrasında hasta yaşananları ayrıntılarıyla anımsamaz. Ancak, bazı durumlarda, hastanın genel sağlık durumu veya endoskopinin yapılma nedeni gibi faktörler göz önüne alınarak, doktor kararı ile anestezi veya sedasyon uygulamasına gerek duyulmayabilir. Sedasyon verilecek hastaların işleme muhakkak bir refakatçi ile birlikte gelmeleri gereklidir.
Endoskopi hazırlığı için kaç saat açlık gerekir?
Endoskopi işleminden en az 8 saat önce katı gıda ve en az 4 saat önce sıvı alımı kesilmelidir. Yemek borusu, mide veya barsak çıkışında darlık nedeni ile boşalma sorunu olan hastalarda daha uzun süre ile aç kalınması ve işlem öncesi özel diyet yapılması gerekebilir. Bu hastaların doktor tarafından detaylı bilgilendirilmeleri gereklidir.
Düzenli aldığınız ilaçlara endoskopi öncesi ara vermeniz gerekli midir?
Kan sulandırıcı ilaç kullanan hastalar endoskopik işlemi yapacak doktoru işlemden önce muhakkak bilgilendirmelidir. Doktorunuz gerektiğinde ilaçları başlayan bölüm ile konsülte ederek ilaçların işlem öncesi nasıl kullanılması gerektiğine karar verecektir.
Kan sulandırıcı ilacın türü, yapılacak ek işlemler ve hastanın genel sağlık durumu gibi faktörler göz önünde bulundurularak ilaçların işlemden 2-7 gün öncesinden kesilmesi veya devam edilmesine karar verilebilir.
Tansiyon ilaçları işlemden 4 saat önce az miktarda su ile alınabilir. Diyabet (Şeker) hastalarının hazırlığı kullanılan ilaçlara göre değişmekte olup, hastaların doktor tarafından detaylı bilgilendirilmeleri gereklidir.
Anestezili endoskopi sonrası nelere dikkat edilmelidir?
Anestezili endoskopi yapılan hastalar, ilaçların etkisi geçene kadar gözlem altında tutulur. 1-2 saatlik bir dinlenme ile hastalar kendini normal hissederler. Fakat anestezinin etkisi az da olsa devam edebileceği için mutlaka bir refakatçi eşliğinde evlerine gitmeleri gerekir. İlaçların etkisinin geçeceği ertesi güne kadar motorlu araçlar kesinlikle kullanılmamalı ve diğer dikkat gerektiren eylemler yapılmamalıdır. İşlemden iki saat sonra hafif, sindirimi kolay yemekler yenebilir.
Endoskopi ve kolonoskopi birlikte yapılabilir mi?
Gerekli durumlarda endoskopi ve kolonoskopi aynı seansta birlikte yapılabilir. Bir arada yapılması, hastaya tek bir işlem için hazırlık yapma ve anestezi veya sedasyon maruziyetini azaltma avantajları sağlar.
Endoskopi ne sıklıkta yapılır?
Endoskopinin ne sıklıkta yapılacağı, hastanın klinik durumuna, şikayetlerine, tıbbi geçmişine ve endoskopinin bulgularına bağlıdır.
