Göz hastalıkları uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Kemal Özülken, katarakt ve lazer cerrahisi üzerine en sık sorulan soruları yanıtladı. Kataraktın ne olduğu, nasıl tedavi edildiği, lazer operasyonlarının kimlere uygulanabildiği ve ameliyat sonrası süreç hakkında detaylı bilgileri bu yazımızda bulabilirsiniz.
Katarakt Nedir?
Katarakt, gözün doğal ve saydam merceğinin zamanla matlaşması ve saydamlığını kaybetmesi sonucu ortaya çıkan bir göz hastalığıdır. Çoğunlukla yaşlılık hastalığı olarak bilinse de yalnızca ileri yaşlarda görülmez. Doğuştan olabileceği gibi, çocukluk veya erişkinlik döneminde de ortaya çıkabilir. Kataraktın türü, ortaya çıkış yaşı ve gelişim şekline göre değişiklik gösterir.
Katarakt Nasıl Tedavi Edilir?
Günümüzde kataraktı ortadan kaldıracak bir damla veya ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Tek tedavi yöntemi ameliyattır. Ancak ameliyat kelimesi çoğu hastada korku yaratsa da, günümüzde kullanılan yöntemlerle katarakt cerrahisi oldukça güvenli, hızlı ve ağrısız şekilde yapılabilmektedir.
Eskiden katarakt ameliyatlarında geniş kesiler açılıp dikiş atılması gerekirdi. Bugün ise FAKO (fakoemülsifikasyon) yöntemi sayesinde çok küçük kesilerle, tamamen dikişsiz ve ağrısız bir ameliyat yapılabilmektedir. Kataraktın göz içinde eritilip, elektrik süpürgesine benzer bir cihazla alınması sayesinde, iyileşme süreci de oldukça hızlı olmaktadır.
Katarakt Ameliyatı Ne Zaman Yapılmalı?
Katarakt ameliyatı olmak için görme kaybının ileri düzeye gelmesi gerekmez. Halk arasında yaygın olan “katarakt olgunlaşmadan ameliyat olmaz” inanışı, eski yöntemlerden kalmadır. Günümüzde katarakt ameliyatı, görme kaybı hastanın yaşam kalitesini olumsuz etkilemeye başladığında yapılmalıdır.
Erken dönemde yapılan ameliyat hem daha kısa sürer hem de başarı şansı yüksektir. İlerlemiş kataraktlarda mercek sertleştiği için işlem süresi uzayabilir ve riskler artabilir. Bu nedenle görme azalması başladığında vakit kaybetmeden doktora başvurmak en doğru yaklaşımdır.
Katarakt Ameliyatında Anestezi Uygulaması
Katarakt ameliyatı genel anestezi gerektirmez. Hastalar tamamen uyutulmaz, solunum cihazına bağlanmaz. Bunun yerine hafif bir sakinleştirici ilaç verilerek, hastanın ameliyat sırasında stres ve heyecanı azaltılır. Hasta işlem boyunca bilincini kaybetmez, çevresinde olup bitenlerin farkındadır ancak ağrı ya da acı hissetmez.
Katarakt Ameliyatı Sonrası Gözlük Kullanımı
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte katarakt ameliyatlarında yalnızca saydamlığı kaybolmuş mercek çıkarılmakla kalmaz, yerine gözlük ihtiyacını ortadan kaldıracak yapay mercekler yerleştirilir.
- Tek odaklı lensler yalnızca uzağı düzeltir, hastalar yakında gözlük kullanmak zorunda kalabilir.
- Multifokal ve bifokal lensler hem uzağı hem yakını görmeye yardımcı olur ancak ara mesafelerde yetersiz kalabilir.
- Trifokal (akıllı) lensler ise uzak, yakın ve ara mesafede net görmeyi sağlayarak, gözlük ihtiyacını büyük oranda ortadan kaldırır.
Bu nedenle günümüzde katarakt ameliyatı olan birçok hasta, ameliyat sonrası gözlüklerinden tamamen kurtulabilmektedir.
Lazer Ameliyatı Olan Kişi Katarakt Ameliyatı Olabilir mi?
En sık sorulan sorulardan biri, lazer operasyonu geçiren kişilerin katarakt ameliyatı olup olamayacağıdır. Cevap evet. Çünkü lazer ameliyatı gözün ön kısmındaki saydam tabaka olan korneaya uygulanırken, katarakt ameliyatı göz merceğine yapılır. Yani birbirinden tamamen farklı bölgelerde yapılan işlemlerdir. Dolayısıyla lazer olmuş bir kişi ilerleyen dönemde katarakt ameliyatı olabilir. Aynı şekilde, katarakt ameliyatı olan biri de daha sonra lazer operasyonu geçirebilir.
Lazer Ameliyatı Çeşitleri
Lazer ameliyatı tek tip değildir. Hastanın göz yapısına, kornea kalınlığına, göz kuruluğuna ve beklentilerine göre farklı lazer teknikleri uygulanabilir:
- LASIK: Ağrısız olarak bilinen yöntemdir ancak ince kornealı veya kuru gözü olan hastalara uygun olmayabilir.
- SMILE: Daha küçük kesi ile yapılan, iyileşme süreci hızlı olan bir yöntemdir.
- PRK ve diğer yöntemler: Belirli hasta gruplarında tercih edilebilir.
Her hastaya aynı lazer yöntemi uygulanmaz. Göz yapısı, kornea kalınlığı ve gözyaşı durumu, hangi lazer tekniğinin uygulanacağını belirler.
Lazer Ameliyatı Ne Kadar Sürer?
Lazer ameliyatı, katarakt ameliyatına kıyasla çok daha kısa sürer. Ortalama bir göz için işlem 2–2,5 dakika içinde tamamlanır. Hazırlık aşamaları ile birlikte toplam işlem süresi yaklaşık 10 dakikadır. Hastalar ameliyat sonrası kısa sürede evine dönebilir.
Lazer Ameliyatı Kanamalı mı?
Hayır. Lazer ameliyatı tamamen kanamasız bir işlemdir. Çünkü lazerin uygulandığı kornea tabakasında damar bulunmaz. Bu nedenle dikiş atılması gerekmez, kanama riski de yoktur.
Lazer Ameliyatı Sonrası Ağrı ve Rahatsızlık
Halk arasında lazer ameliyatlarının ağrılı olduğu düşünülür. Ancak günümüz teknolojisi ile bu ameliyatlardan sonra yalnızca kısa süreli rahatsızlık hissi olur.
- Ağrısız lazer yöntemlerinden sonra yaklaşık 4–5 saatlik hafif batma, yanma olabilir.
- Daha ağrılı yöntemlerde ise bu süre 1–1,5 gün ile sınırlıdır.
Kalıcı bir ağrı ya da uzun süreli bir rahatsızlık söz konusu değildir.
Lazer Ameliyatı Sonrası Göz Kuruluğu
Lazer operasyonlarından sonra geçici göz kuruluğu sık görülür. Bunun nedeni, kornea tabakasının lazer sırasında etkilenmesidir. Ancak bu durum kalıcı değildir. Genellikle 2–3 hafta süresince yapay gözyaşı damlaları ile kontrol altına alınır.
Ameliyat öncesinde ciddi göz kuruluğu olan hastalarda ise lazer önerilmez. Çünkü bu kişilerde ameliyat sonrası şikayetler artabilir ve istenmeyen komplikasyonlar gelişebilir.
Düşük Numara Göz Bozukluğunda Lazer Yapılır mı?
Göz numarası düşük olan hastalar da lazer ameliyatı olabilir. Önemli olan, gözlük kullanımının hastanın yaşam kalitesini etkileyip etkilemediğidir. Genel olarak 1 numaranın üzerindeki göz bozuklukları lazerle tedavi edilebilir. Daha düşük numaralarda ise hastanın ihtiyacına ve isteğine göre karar verilir.
Lazerle Astigmat Tedavisi
Astigmat da tıpkı miyop ve hipermetrop gibi kornea kaynaklı bir kırma kusurudur ve lazerle tedavi edilebilir. Ancak burada da sınırlar vardır.
- Miyopta 8–10 numaraya kadar,
- Hipermetrop ve astigmatta 6 numaraya kadar başarılı sonuçlar alınabilmektedir.
Katarakt ve lazer cerrahisi, göz sağlığını korumak ve yaşam kalitesini artırmak için günümüzün en gelişmiş yöntemleri arasında yer alıyor. Katarakt ameliyatında modern teknolojiler sayesinde ağrısız ve dikişsiz işlemler yapılabilirken, lazer operasyonları ile gözlüklerden kurtulmak mümkün hale geliyor.
Her iki ameliyat da uzman doktor tarafından hastanın göz yapısı ve ihtiyaçları göz önünde bulundurularak planlanmalıdır.
