Prof. Dr. Şerife Uğur, baş dönmesi ve denge kaybı hakkında önemli bilgiler paylaştı. Vertigo’nun ne olduğunu, hangi hastalıkların baş dönmesine yol açtığını ve tedavi yöntemlerini bu yazıda bulabilirsiniz.
Vertigo Nedir?
Vertigo, bir hastalık değil, bir semptomdur. Hasta baş dönmesini farklı şekillerde tanımlayabilir:
- Dengesizlik hissi
- Bulutların üzerinde yürüme hissi
- Havada sallanıyormuş gibi hissetme
- Etraf dönüyormuş hissi
- Kendi dönüyormuş gibi hissetme
- Sersemlik, başta hafiflik hissi
- Yerin kayıyormuş gibi olması
Tüm bu farklı hislerin ortak adı vertigodur.
Denge Nasıl Sağlanır?
İnsan vücudunda denge, birçok sistemin birlikte çalışmasıyla oluşur:
- Görsel sistem (gözlerden gelen bilgiler)
- İç kulaktaki denge sistemi (vestibüler sistem)
- Kas ve eklem reseptörleri (proprioseptif sistem)
- Deri ve duyu sistemi
Bu sistemlerden gelen veriler beyne iletilir ve burada işlenir. Bu sistemlerden birinde meydana gelen bozukluk, ciddi denge problemlerine ve baş dönmesine yol açabilir.
Baş Dönmesinin Nedenleri
Vertigo’ya neden olabilecek pek çok hastalık ve durum vardır:
- İç kulak hastalıkları
- Merkezi sinir sistemi bozuklukları (ör. inme)
- Kardiyolojik problemler (yüksek tansiyon)
- Metabolik nedenler (düşük kan şekeri, anemi, tiroid bozuklukları)
- Enfeksiyonlar
- İlaç yan etkileri (intoksikasyonlar)
- Beslenme yetersizlikleri
Denge Kaybının Yaşlılarda Önemi
Yaşlı bireylerde denge kaybı çok daha ciddi sonuçlara yol açabilir. Özellikle düşmeler, basit görünse bile:
- Yaralanmalara, kırıklara,
- Korkuya bağlı yaşam kalitesinde düşüşe,
- Günlük aktivitelerin kısıtlanmasına,
- Sosyal izolasyon ve depresyona neden olabilir.
Bu nedenle denge problemleri erken dönemde ciddiye alınmalı ve tedavi edilmelidir.
Hangi Uzmanlara Başvurmalı?
Denge problemi yaşayan kişilerin öncelikle Kulak Burun Boğaz (KBB) uzmanına başvurması gerekir.
Eğer baş dönmesi iç kulakla ilişkili değilse, hasta şu branşlara yönlendirilebilir:
- Nöroloji (beyin ve sinir sistemi bozuklukları için)
- Kardiyoloji (kalp ve tansiyon sorunları için)
- Endokrinoloji (hormonal ve metabolik bozukluklar için)
İç Kulak Kaynaklı Baş Dönmesi Nedenleri
1. Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV)
Halk arasında “kristallerin yer değiştirmesi” olarak bilinir. İç kulakta bulunan otokonya adı verilen kalsiyum karbonat kristallerinin yer değiştirmesi sonucu beyne yanlış sinyaller gider. Bu durum baş hareketleriyle tetiklenir:
- Yatağa yatarken
- Yataktan kalkarken
- Öne eğilirken
- Yukarı bakarken
Hastalar ani baş dönmesi yaşar. Basit bir manevra tedavisi ile bu rahatsızlıktan kurtulmak mümkündür.
2. Meniere Hastalığı
İç kulaktaki sıvı basıncının artması sonucu ortaya çıkar. Endolenfatik hidrops olarak bilinir. Temel belirtileri şunlardır:
- Ataklar şeklinde baş dönmesi
- İşitme kaybı
- Kulakta çınlama
- Kulakta dolgunluk hissi
Meniere hastalığı, ilaç tedavisi veya cerrahi yöntemlerle kontrol altına alınabilir.
3. Vestibüler Nörinit
Denge işitme sinirinin enfeksiyonu sonucu ortaya çıkar. Ani başlayan şiddetli baş dönmesi, bulantı ve kusma ile kendini gösterir. Baş hareketleriyle baş dönmesi aylarca sürebilir. Medikal tedavi ve rehabilitasyon egzersizleri ile hastaların büyük çoğunluğunda düzelme sağlanır.
Tedavi ve Yaşam Kalitesi
Vestibüler sistemden kaynaklanan baş dönmeleri ve denge problemleri, uygun tedavi ve egzersizlerle kontrol altına alınabilir.
- Manevra tedavileri kristal oynaması (BPPV) gibi durumlarda etkilidir.
- Medikal tedaviler Meniere hastalığı gibi kronik rahatsızlıklarda uygulanır.
- Rehabilitasyon egzersizleri vestibüler nörinit gibi durumlarda iyileşmeyi hızlandırır.
Düzenli takip, doğru tedavi ve uygun yaşam önerileri ile baş dönmesi şikayetleri büyük oranda ortadan kaldırılabilir.
Baş dönmesi (vertigo) ve denge kaybı, tek başına bir hastalık değil, birçok farklı hastalığın belirtisi olabilir. Özellikle yaşlı bireylerde düşmelere ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceği için ihmal edilmemelidir.
Kulak-burun-boğaz uzmanının yapacağı değerlendirme ve gerekirse ilgili branşlara yönlendirme sayesinde doğru tanı konulup tedavi planlanabilir. Basit manevralardan ileri cerrahi yöntemlere kadar farklı tedavi seçenekleri ile hastaların yaşam kalitesi artırılabilir.
