Çinko eksikliği Türkiye’de yaygın mıdır?

Beslenmeye bağlı çinko eksikliği dünyada ve Türkiye’de yaygındır. Çünkü Türkiye’de diyetler daha çok tahıla dayalıdır ve hayvansal besinler az tüketilmektedir. Özellikle, sınırda çinko eksikliği için risk grupları kreş ve okul öncesi çocuklar, adolesan dönemdeki gençler, hamile kadınlar, emziren kadınlar ve yaşlılardır.

Çinko nedir?

Çinko, hücre çoğalması ve büyümesi için gerekli olan, bu nedenle her gün belli bir miktarda besinlerle alınması zorunlu olan bir mineraldir.

Hangi besinsel kaynaklar çinkodan zengindir? Hangi besinler çinkonun emilimini engeller?

Çinko, besinlerde yaygın olarak bulunmakla beraber, miktarı ve biyoyararlılığı farklılık göstermektedir. Çinkonun en iyi besinsel kaynağı deniz ürünleri ve kırmızı ettir.

Bitkisel besinlerde ve hububatta (mercimek, mısır, buğday) fosfat ve fitatlar yüksek miktarda bulunduğundan, çinkonun emilimini azaltırlar. Sütteki kazein çinko emilimini baskılayıcı özellik taşır. Anne sütündeki çinkonun emilimi inek sütüne göre daha iyidir. Diyetteki demir de çinkonun emilimini azaltır.

Günlük çinko gereksinimi ne kadardır?

Çinko gereksinimi yenidoğan ve ilk 6 ayda günde 3 mg, 1 ile 10 yaşlarında günde 10 mg, ergenlik döneminde günde 15 mg ve hamile kadınlarda günde 20 mg’dır.

Vücutta çinko gereksinimi ne zaman artar?

Gelişmenin hızlı olduğu çocukluk dönemlerinde, hamilelerde, emzirme dönemindeki anneler ve diyetleri ile yeterli miktarda çinko alamayan yaşlılarda, çinko takviyesine gerek vardır.

Çinko eksikliği nasıl derecelendirilir?

Çinko eksikliği belirtilerinin derecesi bakımından üç gruba ayrılır:

Yaşamı tehdit eden ağır çinko eksikliği: Yenidoğan döneminden itibaren ishal, vücutta yaygın cilt lezyonları ve beslenme bozukluğu belirtileri ile kendisini gösterir. Genetik bir hastalıktır.

Orta derecede çinko eksikliği: Beslenmede yeterli çinko alınmaması nedeniyle görülebilir. İştahsızlık, enfeksiyona yatkınlık, büyümede duraklama ya da yavaşlama, yara iyileşmesinde gecikme gibi belirtiler olabilir.

Sınırda çinko eksikliği: Yalnızca çinko tedavisinden sonra orta derecede çinko eksikliğinde var olan belirtilerin ortadan kalkmasıyla teşhis konulur. Çinko eksikliğinin en sık görülen şeklidir.

Çinko eksikliği nasıl giderilir?

Çinko eksikliğinin giderilmesi ağız yoluyla çinko takviyesi ile mümkündür.

Çinko eksikliğinin sık enfeksiyon geçirilmesinde rolü var mıdır?

Beslenmesinde yeterli çinko olmayan çocuklar çok sık üst solunum yolu enfeksiyonu geçirirler. Çinko takviyesiyle, enfeksiyon sıklığı azaltılabilir.

İshallerde çinko tedavisi yararlı mıdır?

Evet. Çinko takviyesi ile ishalli olgularda hem çinko eksikliği, hem de ishal düzelmektedir.

Saç dökülmesinde rolü var mıdır?

Saç dökülmelerinde çinko eksikliğinin rolü olabileceği üzerinde durulmaktadır. Ancak çinko eksikliği tek neden değildir. Bu konuda doktorunuza danışmalısınız.

Pika’da çinko eksikliği olabilir mi?

Pika, besleyici değeri olmayan yabancı madde yeme alışkanlığıdır. Kül, toprak, kül, kağıt, kahve çekirdeği, sünger, tuz, bez, buz, kireç, kum, sabun, boya, saç, pil gibi maddeler çocuk veya erişkin tarafından alışkanlık haline getirilerek yenir.

Pika’da vücutta ortaya çıkabilecek en önemli sorun demir eksikliğine bağlı olarak gelişen kansızlık ve çinko eksikliğine bağlı gelişme geriliğidir.

Yenilen toprak, kil gibi maddeler besinlerdeki demir ve çinkoyu bağırsak düzeyinde bağladıkları için, emilim bozulur, çinko eksikliği ve demir eksiklği kansızlığı oluştururlar veya kansızlığı derinleştirirler. O nedenle kansızlığın oluştuğu hallerde demir tedavisi yeterlidir. Ancak nadiren bazı çocuklarda çinko eksikliği de olabileceğinden tedaviye çinko da eklenebilir.

Çinko eksikliğinin belirlenmesi için laboratuvar testleri var mıdır?

Evet. Kan ve saçta yapılan bu testler, eksikliği göstermesi halinde çok değerlidir. Ancak bu testler her zaman özellikle sınırda çinko eksikliğini belirleyemez. Çinko takviyesinden yarar görülmesiyle, çinko eksikliğinin varlığı anlaşılır.

Çinko tedavisinin yan etkisi var mıdır?

Hekim tavsiyesi ile alınan ağızdan çinko tedavisinin yan etkisi yoktur. Çinko alımı sırasında bazı bireylerde bulantı ve kusma olabilir.