Grip etkeni, zarflı tek zincirli RNA virusları olan Orthomyxoviridae ailesindeki influenza virus A, B ve C tipleridir
Kuş Gribi (Avian İnfluenza)
Grip etkeni, zarflı tek zincirli RNA virusları olan Orthomyxoviridae ailesindeki influenza virus A, B ve C tipleridir. İnfluenza virus A ve influenza virus B her yıl salgın yapabilir; influenza virus C ise yalnız hafif hastalıklara neden olur. İnfluenza virus A, ayrıca pandemilere de neden olabilir. İnfluenza virus A ile doğal infeksiyon, insanların yanı sıra, domuzlar, atlar, deniz memelileri, sansargiller ve kuşlarda da görülebilir.
İnfluenza virus A, hemaglütinin ve nöraminidaz yüzey glikoproteinlerine göre alt tiplere ayrılır. Bilinen 15 hemaglütinin alt tipi ve 9 nöraminidaz alt tipi vardır. Kuşlarda tüm alt tipler bulunabilir. İnsanlar arasında dolaşanlar ise yalnız 3 hemaglütinin (H1, H2 ve H3) ve 2 nöraminidaz alt tipidir (N1 ve N2). İnfluenza virus B’nin ise yalnız bir hemaglütinin ve bir nöraminidaz alt tipi vardır.
Bu hastalık, influenza virus A’ya bağlı olarak genellikle enfekte kuşlardan veya ineklerden insanlara geçer. İnfluenza virüs A’da 15 hemaglütinin alt tipinin hepsi, kuşları infekte edebilir. Kuş gribi virüsü alt tipleri H5N1 ve H7N9 en çok görülen alt tipleridir.
Kuş gribi H5N1 ve H7N9 virüslerinin insanlara bulaşması durumunda kuluçka dönemi genellikle 3-5 gündür, ancak 7-10 güne kadar uzayabilir.
Kuş gribi enfeksiyonuyla ilişkili belirtilerin yelpazesi geniştir ve spesifik virüse ve konak özelliklerine bağlıdır.
Klinik Belirtileri Nelerdir ?
Hastalığa yakalanan kişiler asemptomatik olabilir veya hafif-orta-ağır hastalık şeklinde seyredebilir.
- Öksürük, boğaz ağrısı, ateş, burun akıntısı, yorgunluk, baş ağrısı, kas ağrısı, eklem ağrısı veya göz akıntısı (konjonktivit) gibi grib benzeri hastalık,
- Nefes darlığı, bilinç değişikliği, nöbetler gibi orta şiddetli hastalık,
- Zatürre, solunum yetmezliği, akut solunum yetmezliği sendromu, çoklu organ yetmezliği veya meningoensefalit gibi ağır ve ölümcül hastalıklar şeklinde seyredebilir.
Risk Grubu Kimlerdir ?
- Mesleki Risk Grubu
Bu kişiler, enfekte hayvanlarla doğrudan veya dolaylı temas riski taşıdıkları için daha yüksek risk altındadır:
- Kümes hayvanı yetiştiricileri ve çiftlik çalışanları
- Canlı hayvan pazarlarında çalışanlar
- Veterinerler ve hayvan sağlığı çalışanları
- Hayvan kesimhanelerinde çalışanlar
- Laboratuvar çalışanları (özellikle kuş gribi virüsleri üzerinde çalışanlar)
- Bağışıklık Sistemi Zayıf veya Hassas Gruplar
Bu kişiler enfekte olduklarında hastalık daha ağır seyredebilir:
- Çocuklar (özellikle 5 yaş altı)
- Yaşlılar (65 yaş üstü)
- Hamileler
- Kronik hastalıkları olanlar (KOAH, astım, kalp hastalığı, böbrek yetmezliği, şeker hastalığı gibi)
- Bağışıklık yetmezliği olanlar (HIV/AIDS hastaları, organ nakli alıcıları, bağışıklık baskılayıcı ilaç kullananlar)
- Kuş Gribinin Yaygın Olduğu Bölgelere Seyahat Edenler
Özellikle kuş gribi salgınlarının görüldüğü ülkelere giden kişiler risk altındadır. Bu kişiler şunlara dikkat etmelidir:
- Canlı hayvan pazarlarından kaçınmak
- Pişmemiş veya az pişmiş kümes hayvanı eti ve yumurta tüketmemek
- Hijyen kurallarına dikkat etmek (elleri sık sık yıkamak vb.)
- Sağlık Çalışanları
- Kuş gribi vakalarını tedavi eden doktorlar, hemşireler ve diğer sağlık personeli enfekte hastalarla doğrudan temas ettikleri için yüksek risk altındadır.
Kuş Gribinden Nasıl Korunabiliriz?
- Risk grubundaki kişiler, maske, eldiven ve koruyucu kıyafet kullanmalıdır.
- Elleri sık sık sabun ve suyla yıkanır veya alkollü el dezenfektanları kullanılır.
- Kuş gribi salgınlarının görüldüğü bölgelerde tavuklardan ve diğer kuşlardan uzak durulur. Buna canlı kuş satan pazarlar da dahildir.
- Hasta insanlardan ve hasta hayvanlardan uzak durulur.
- Gıda güvenliğine dikkat edilir. Çiğ veya pastörize edilmemiş süt ve diğer hayvansal ürünlerden kaçınılır. Et ve yumurtaların tamamen piştiğinden emin olunur.
- Aşılama programları takip edilmelidir (bazı meslek grupları için kuş gribi aşıları önerilebilir).
Özellikle H5N1 ve H7N9 gibi yüksek patojeniteli kuş gribi türleri ölümcül olabileceğinden, bu risk gruplarına yönelik önlemler hayati önem taşır.
Enfekte bir kişiye (veya salgılarına) veya enfekte kuşlara maruz kalan asemptomatik bireyler için oseltamivir ile profilaksi önerilir.
Kuş veya Çiftlik Hayvanlarına Maruz Kalan Kişiler Ne Yapmalıdır?
Kuş gribi virüsü enfeksiyonu riskini azaltmak için kümes hayvanı yetiştiricileri ve kümes hayvanı işçileri, kuş sürüsü sahipleri, çiftlik hayvanı yetiştiricileri ve işçileri, veterinerler ve veterinerlik personeli ve müdahale ekipleri eldiven, önlük, N95 maskeleri ve göz koruması kullanımı gibi kişisel koruyucu önlemlere uymalı ve sık sık el hijyeni uygulamalıdır.
Kuş Gribi Teşhisi Nasıl Konulur?
Nazofaringeal (burun) sürüntüsü, konjonktival sürüntü örneği, akciğer tutulumu olan hastalardan endotrakeal aspirat veya bronkoalveolar lavaj sıvısında PCR ile tetkik yapılarak tanı konulur.
Kuş Gribinin Tedavisi Var Mıdır?
Doğrulanmış, muhtemel veya şüpheli kuş gribi enfeksiyonu olan hastalara antiviral oseltamivir tedavisi önerilir.
